Sad News of Nazar Soomro's Death in UK

حسام ميمڻ

23 جنوري 2012

نظر! توکي الائي ڪنهنجي نظر لڳي وئي!؟

(شڪارپور ڄائو ڊاڪٽر نظر حسين سومرو پي ايڇ ڊي سائڪولاجي برطانيا، برطانيا ۾ گذاري ويو)

(born: 1 jan 1975-died: 21-jan 2012

شڪارپور ڄائو نظر سومرو گذاري ويو، هو ۽ مان هڪ ئي پاڙي ۾ رهندا هياسين، اسانجي گهر جي ڀت به هڪ ئي هئي، هن جو والد صاحب چاچو عبد ريڙهيءَ تي صوف ۽ ڏوڪا وڪڻدو هيو، انتهائي غريب فيملي هئي، مونکي ياد آهي، نظر سومرو ڊاڪٽر اظهر سومرو وٽ اول شاهه پڌر ۾ ڊسپينسر به هيو، اسين رات جو پاڙي ۾ويهندا هياسين، اونهارو هجي يا سيارو، ڪچهريون ڪندا هياسون.اڄ وري سيارو آهي، ڪراچيءَ ۾ هن وقت ٺيڪ ٺاڪ ٿڌ آهي، پر فهد جوڻيجو حيدرآباد مان فون ڪري جڏهن نظر جي خبر ٻڌائي ته من ۾ مچ ٻري ويو، ٻاهريون سيءُ ختم ۽ اندر جي آنڌ مانڌ وڌي ويئي. اها خبر ته هئي ته هو ڪافي بيمار ٿي پيو آهي، ايستائين جوهو هلڻ کان به لاچار ٿي پيو هيو، فيصل سان به نظر جي طبيعت جي حوالي سان ڳالهه ٿيندي رهي، فاروق سومرو ڪجهه ڏينهن اڳ فون ڪري ٻڌايو ته هاڻي نظر جي طبيعت ٺيڪ ٿيندي پئي وڃي، مان ڪجهه ڏينهن اڳ ئي شيراز شيخ کي فون ڪري نظر جي ننڍي ڀاءُ جو نمبر گهريو، پر هو اڃا تائين ڏئي نه سگهيو، ساڳيو ئي نمبر مان فاروق کان به گهريو ... پر مان رهجي ويس، نظر سان ڳالهه ٻولهه ٿي نه سگهي ۽ اڄ هن جي وڇوڙي جي خبر آئي، يقين ئي نه ٿي آيو، يارن جا وڇوڙا ائين ٿي وڃن ٿا، ڪيڏا درد ڏيندڙ لمحا آهن!

نظرحسين جي بايو ڊيٽا 1 جنوري 1975 شڪارپور ۾ ڄائو پرائمريءَ جا پنج درجا شيدڪي کوهي اسڪول مان 1985 ۾ پاس ڪيا قاضي حبيب الله هاءِ اسڪول مان ميٽرڪ 1990 ۾ ڪئي سنڌ يونيورسٽيءَ مان سائڪولاجي ۾ 1997 ۾ گريجوئيشن ڪئي، فيڪلٽي به ٽاپ ۽ يونيورسٽي به ٽاپ 1998 ۾ سنڌي يونيورسٽيءَ جي نفسيات جي شعبي ۾ ريسرچ ايسوسيئٽ ٿيو 2001 ۾ ساڳئي شعبي ۾ ليڪچرر ٿيو 2008 ۾ اسسٽنٽ پروفيسر ٿيو پڙهائي جي ۽ ڪورسز جي حوالي سان پولينڊ ، آمريڪا ۽ برطانيه ويو ، هن ڪيترائي مڪاني ۽ بين الااقوامي ورڪشاپ ۽ ٽرينگس ۾ شرڪت ڪئي ۽ پنهنجو ڪردار ادا ڪيو 21 جنوري 2012 ۾ برين ٽيومر جي ڪري برطانيه ۾ گذاري ويو. هن جي جنازي نماز 26 جنوري 2012 ۾ ڄامشورو ۾ پڙهائي وئي ۽ اتي ئي دفنايو يو

هن جي Dead Body اڃا يو ڪي/برطانيه ۾ آهي. ڇو ته هو اتي PH.D ڪري رهيو هيو. مون سوچيو ئي نه هيو ته ائين ٿيندو، پر ٿي ويو، هر ماڻهوءَ کي هي جهان ڇڏڻو آهي، ڪوئي هتي رهڻو ناهي، موت ئي آخري منزل آهي، پر هن جي عمر نه هئي ته هو هاڻ وڃي، پر هو هلي ويو، هن جي ناوَ سال کن کان تيار ٿي چڪي هئي، هو ان پار وڃڻو هيو، هو هليو ويو. هن جي وڇوڙي جي خبر هر ماڻهوءَ کي صدمو رسايو آهي، هر اک آلي، جنهن به نظر کي ڏٺو هيو، يا جيڪو به هن سان مليو هيو، انهن تي به ڏک جا ڪڪر ڇانيل آهن، هو ماڻهو ئي اهڙو هيو. پنهنجي ڪم سان ڪم رکڻ وارو، ڪڏهن ڪنهن جي مين مين يا تون تون ۾ نه آيو، ڪڏهن مونکي نظر نه آيو ته ڪنهن سان هن منهن ڀيلو ڪيو هجي، هو پنهنجي تعليم، ڪيريئر ۽ بهتر شين ڏانهن ڌيان ڏيندو هيو..

اسانجون ڪچهريون ٿينديون هيون، مون کي به psychology سان چاهه هوندو هيو، مان به سگمنڊ فرائيڊ، الفريڊ ايڊلر، ڪيلي، ابراهم ماسلو، ۽ ٻيا نفسيات جا ماهر پڙهندو هيس، انڪري نفسيات جي علم جي لغت يا ڏکيا لفظ مون لاءَ نوان نه هيا ۽ ڪڏهن به نظر ۽ منهنجي وچ ۾ اهڙي شيءِ جي Gap نه آئي جو نظر اهو محسوس ڪري ته حسام کي هن لفظ جي تشريح يا سمجهه نٿي آئي.پر ان ۾ ڪو شڪ ناهي ته نظر جو سبجيڪٽ ئي علم نفسيات هيو، ضرور هو مونکان وڌ ئي ڄاڻي پيو. مونکي ياد آهي، هڪ ڏينهن پاڻ آتم هتيا/خودڪشي تي ڳالهايون پيا ته اها ڇو ٿئي ٿي، ان جا ڪهڙا ڪارڻ ۽ قسم آهن، ماڻهوءَ جي نفسيات ۾ ايڏو وڏو U trun ڪيئن ٿو اچي. ڳالهائيندي ڳالهائيندي، هڪ ڳالهه نظر اهڙي ڪئي، جو مونکي عجب جهڙي لڳي، مون نظر کي چيو ته اهو ڪيئن پئي ٿي سگهيو ته ماڻهو پاڻ مان جنسي مزو وٺي وٺي، پوءِ جڏهن Discharge ٿئي ته هن جو موت واقع ٿي وڃي، (پاڻ مان جنسي مزو وٺڻ کي Auto-eroticism چئبو آهي، ان جي مک قسمن منجهان Masturbation هڪ قسم آهي، عورتون ۽ مرد ٻيئي جنسي اڀار دوران اهو ڪم ڪندا آهن) پوءِ هي گهر ويو ، ڪتاب کڻي آيو ۽ مونکي اها تصوير ڏيکاريائين. مان حيران ٿي ويو هوس، ته ماڻهو واقعي وڏو ظالم ۽ جاهل آهي. اڄ ماڻهو جي بربريت ڏسي، هن جو criminal behavior ڏسي مونکي شيخ اياز جي هن بيت جي سٽ ياد ايندي آهي ته:

ماڻهوءَ منجهه مرون، ڏند ڇپائي ٿو رکي،

جيڏو هن سان وڙ، ڪندين توکي گرکندو

نظر هميشه پنهنجي تعليم تي ڌيان ڏنو، هن علم نفسيات کي پنهجي زندگيءَ جو حصو بڻايو، سنڌ يونيورسٽيءَ ۾ وڃي نالو ڪمايو ،ڊپارٽميٽ جي هيڊ ان وقت خيرالنسا جعفري هئي، جنهن جي ويجهو هئڻ ڪري نظر کي اڃا رنگ لڳو، هو پالش ٿيو ۽ سنڌ يونورسٽيءَ جي ماحول ۾ نه رڳو پاڻ کيسٺي طرح ايڊجست ڪيو، پر پاڻ به مڃايو. نظر سان يونورسٽيءَ ۾ به ملاقاتون ٿينديون هيو، پر زماني ۾ هر ماڻهو پنهنجي پنهنجي خفي ۾ ٿئي ٿو، پوءِ يونورسٽيءَ ۾ هوندي به ملاقاتن ۾ ناغو ايندو ويو، مان ڊگري فائينل ۾ ڇڏي ڏني، دل نه پئي چاهيو ته هاڻي يونيورسٽيءَ ۾ پير رکجي، رهجي ويل منظر ٿي ويس، گم ٿي ويس، ڪاڏي هليو ويس، پاڻ کي ئي پتو نه هيو، بقول غالب جي:

ہم تو وہاں ہیں جہاں سے ہم کو بھی ہماری خبر نہیں آتی

جيئن رٻڙ ڇڪبو آهي ۽ وري جڏهن ان کي ڇڏبوآهي ته هو پنهنجي جاءِ تي ايندو آهي، اهڙي طرح مان وري پنهنجي جاءِ تي اچي ويس، حالتن جي عتاب مان مس وڃي جان ڇٽي، پاڻ سنڀاليو ، هوش ۾آيس ، وري دوستن سان ميل ملاقات ٿيڻ لڳي، ڪچهريون، ادبي گڏجاڻيون، کل، کيڪر، مطالعو ڄڻ ڪجهه هيو ئي نه، ماڻهو جي پاڻ سنڀالي ته زندگيءَ ۾ وري رونق اچي وڃي ٿي. منهنجي گم ٿيڻ کان پوءِ نظر اڳتي نڪري چڪو هيو، خبر پئي، دوستن ٻڌايو ته نظر ٻاهر ويو آهي، رات جو نيٽ تي ويٺس ته ياهو تي نظر به آن لائين ٿيو، يڪدم هن جو ميسيج آيو:

پيارا! ڇا حال آهي؟ نظر پڇيو

“مان ٺيڪ آهيان جاني! تون ٻڌاءِ!” مون کائنس پڇيو

“ڪٿي آهين” مان وري کائنس پڇيو

“پولينڊ” هن ٻڌايو

نظر، ان وقت Cross Cultural Studies ۾ وارسا يونيورسٽيءَ پولينڊ ۾ ڪورس ڪري رهيو هيو ۽ اهو سال 2001 هيو. پوءِ پاڻ جهٽ کن شڪارپور تي ڳالهايو هيو، پولينڊ تي ڪچهري ڪئي هئي ۽ مان اتي ئي نظر کي چيو هيو ته هن کي هڪ ٻن ڏينهن ۾ شڪارپور جي ويب سائيٽ لاءِ انٽرويو ڏيڻو آهي، جيڪو مونکي جلد کان جلد ان ويب تي ڏيڻو آهي ، جيڪا مان شڪارپور جي لاءِ ٺاهي آهي. مونکي جيترو ياد اچي ٿو ته هي ئي اهو پهريون شخص هيو ، جنهنجو مان پاڻ واري ويب لاءِ انٽرويو ڪيو هيو، نظر نه رڳو انٽرويو ڏنو هيو، پر پنهنجي تفصيلي سي وي به مون ڏانهن موڪلي هئي، جيڪا مان سهڻي طريقي سان ڊزائين ڪري ويب سائيٽ تي هلائي هئي، مونکي ياد آهي ته هڪ ٻيو همراهه هيو، ڊاڪٽر گل آغا ، جنهن جوپڻ مون انٽرويو ڪيو، ۽ هن شخص پنهجي پي ايڇ ڊيءَ جو Theses به آمريڪا مان مون ڏي موڪليو هيو. پر افسوس اهو آهي ته اهي ٻئي شيون تڏهن گم ٿي ويون، جڏهن Geocities وارن پنهجي free web hosting واري سروس بند ڪري ڇڏي، ڇو ته مان web hosting جيئو سٽيز جي مفت واري ويب سائيٽ تان ڪئي، اهي فري اسپيس ڏيندا هيا. اهي شيون هجن ها ته اڄ هن ئي لکت سان گڏ شايع ڪيان ها. (پر مون وٽ ڊاڪٽر گل آغا جو Theses آهي)

ڏيڍ سال کان مٿي ٿي ويو، مونکي ياد آهي، نظر ائين ئي اوچتو وري به ياهو ميسينجر تان اچي پيغام اماڻيو:

”پيارا! ڇا حال آهي”

“ مان ٺيڪ آهيان ۽ ڪراچيءَ ۾آهيان مٺا! ٻيو ڪاڏي

وينداسين” مون کيس جواب ڏنو

“تون ڪٿي آهين” مان کائنس پڇيو

“UK ”. هن چيو

“زبردست، واهه جا ملڪ پيو گهمين، its great yar توکي ائين اڳتي ويندو ڏسي خوشي ٿيندي آهي، ائين لڳندو آهي، ڄڻ مان پاڻ اتي هجان، پر رکي رکي توسان ريس به ٿيندي آهي.” مون کيس چيو

“پي ايڇ ڊي ڪري رهيو رهيان” هن چيو

پوءِ نظر سان ڪچهريون ٿينديون رهيون، پهريان ته رات جو روز، پوءِ ناغو پئجي ويو، پوءِ بس هو گم ٿي وي، مان وچ ۾ ڏاڍو نهاريو ته متان هو آن لائين ٿئي، پر طارق به ته يو ڪي ۾ آهي، هو، نظر ، مان ۽ ٻيا ڪيترائي دوست روز اسان پاڙي ۾ ويهي ڪچهري ڪندا هياسين، پر جڏهن کان هيڏي هوڏي هرڪو مصروف ٿيو ته جهڙوڪ ملڻ جلڻ،ڳالهه ٻولهه ڪرڻ گهٽبو ويو، طارق به ڪڏهن روز ياهو تي مونسان راتيون ڪچهريون ڪندو هيو يوڪي مان، پر هو به غائب ٿي ويو، وڏو عرصو، اڄ هو My Shikarpur تي نظر سومرو جي تصويرسان هيٺين پيغام سان ظاهر ٿيو آهي، جهٽ اڳ، منهنجي لکڻ دوران، طارق لکيو آهي ته:

I don't like to type late but unfortunately it is realit

Today, my dilbar Dr. Nazar Hussain Soomro is No more with us.

He lost his battle with illness that he developed suddenly from nowhere after he finished his PhD degree.

He was in ICU for several months in York Hospital. Adm

itted due to a stroke, paralysis and then went on to Brain Tumour.

His janaza namaz will be in York, UK, on TUE (24th Jan), Body will be taken via PIA on WED, from London. Please do make a DUA (recit Surah Fateha, when you read this).

طارق جو هي پيغام اچڻ کانپوءِ، مان طارق کي جواب ڏنو ته:

Dear Tarik this news has jolted us here, Fahad Jun

ejo called and told from Hyd this evening that Nazar is no more. I am writing about Nazar and will post my write up in a while. We cannot forget our beloved friend. We laughed and enjoyed together at shikarpur, we all used to sit at our door and converse for the hours. It is really heart piercing news. He was thoroughly a gentleman and got his great position due to his constant efforts for his career building. He is a model for the whole Shikarpur and the youth must follow him how to build the career in this era of nepotism.

وري طارق جواب ڏنو؛

Yes Hisam i cant find words to comment, even though imagine that he is no more with us... My mind totaly went off since i heard this news ...

My silence speaks louder then my words...

وري مون کيس جواب ڏنو:

Dear Tarik, everyone has to die, but it was not the age, he passed away!

نظر! خبر ناهي توکي ڪنهنجي جي نظر لڳي وئي!

طارق پوءِ نظر جون ٻه تصويرون ٻيون (منهنجي شڪارپور) My Shikarpur تي شئير ڪيون:

مونکي ياد آهي، نظر سان آخري جيڪي ڪچهريون ٿيون، هي يوڪي جي Yorkshire۾ هيو ۽ هن ڪمال جي ڳالهه ٻڌائي ته يارڪ شاير شهر هوبهو شڪارپور وانگر آهي ۽ هن کي به دروازا آهن ۽ پنهنجي قدامت ۾ زبردست آهي، پر هن شهر جو گهڻو خيال ڪيو ويو آهي، هن جي بلڊنگس ۽ ٻين شين جي حفاظت ڪئي وئي آهي، انتهائي خوبصورت ۽ سڀاويڪ آهي.

مون ٽالڪين جي ناول تي فلمايل مووي The lord of the ring ڪيترائي ڀيرا ڏٺي آهي، مونکي ڏاڍي وڻندي آهي، فلم جو مک ڪردار Mr.Frudo ڇوڪرو آهي، هو به جنهن ڳوٺ ۾ رهندو آهي، ان جو نالو به Shire آهي، ڏاڍو خوبصورت ڳوٺ آهي، هڪ مثالي ڳوٺ، الائي ڇو، جڏهن به Shire جي نالي وارا شهر ٻڌندو يا ڏسندو آهيان ته مونکي پنهنجو شهر شڪارپور ياد ايندو آهي، شڪارپور ، جنهنجي کي نظر سومرو Yorkshire ۾ به وساري نه سگهيو، مهنجي شڪارپرو جو “ش” ۽ يارڪ شاير ۽ ٽالڪين مووي جو شاير جو “ش” مونکي وري وري پنهنجي شهر سان ملائيندو آهي، بامبي کاڌل تل شڪڙيءَ جيئن شيخ اياز کي شڪارپور سان ملايو هيو، پر شڪارپور جي شهر کي ته انگريز ملڪ لکندا رهيا آهن، خوبصورت ، ڪشادو، مالا مال، ذهين ۽ ڌنڌوڙي ماڻهن جو شهر، بئنڪن ۽ پئسن جي ڏيتي ليتيءَ جو شهر، شڪارپور ۾ سڪا به پنهنجا ٺاهيا ويا، شڪارپور ۾ ضرب خانو به پنهنجو هيو، ضربخاني ۾ سڪا ٺهندا آهن، جنهن کي انگريزيءَ ۾ Mint چئبو آهي، پر اوهان پنهنجي ذهن ۾ متان Mint جي معنيٰ رڳو ڦودنو ڪڍو. شاير ڳوٺ کي ڏسي هميشه شڪارپور جو اهو ڳوٺ ياد ايندو آهي، جيڪو سنڌ واهه جي ڪپ تي ٻڌل آهي، جنهن کي شڪارپور“ڳوٺ مريد سيٺارجا ” يا مختصر لفظن ۾ “سيٺارجا” به چوندا آهن ؛ ڇو ته اتان سنڌو دريا جو پاڻي سنڌ واهه وسيلي هلي ٿو ۽ زمينون آباد ڪندو ويندو آهي، ڀلي سال ۾ اهو واهه رڳو 3 مهينا مس وهندو آهي، (اها ڳالهه رام ڄيٺملاڻي صاحب ورهاڱي کان به اڳ جي وارتا ٻڌائيندو چئي آهي) پر ان ڳوٺ جي خوبصورتيءَ جو وڏي ۾ وڏو راز ، اهو سنڌ واهه ئي آهي،اتي جي زمين سون آهي، مڇين جي کڏ تي مون پرديسي پکي ڏٺا آه، ڪوڪڙاٽن جون قطارون، سَرن تي ويهندي رنگارنگي پکي ، اوڀڙ ئي اوڀڙ، قدرت ئي قدرت، وڏي ڇڪ آهي ڳوٺن ۾، انڪري ئي مون ڳوٺ مريد سيٺارجا کي به فيس بوڪ تي آن پيج ٺاهي رکيو آهي. وڏو ميسيج آهي، The lord of the Ring ۾، هن پوري مووي يا ناول ۾ ڪٿي به Industrialization جو دهو نه پيو آهي، ڪٿي به مشينون نه ڏيکاريون ويون آهن، اها ئي اها شيءِ آهي، جنهن روسو کي سائنس خلاف کڙو ڪيو هيو، ۽ هن back to nature جو نعرو بلند ڪيو هيو، اسان کي پنهنجي ڳوٺن ڏانهن واپس ورڻ گهرجي، قدرتي نظارن ڏانهن موٽ کائڻ گهرجي، اسان جا شهر قدرتي آهن، نظر جيڪو يارڪ شاير جو ذڪر ڪري ٿو ۽ چوي ٿو ته هتي شين جو خيال ڪيو ويو آهي ته ان جو مطلب اهو ئي آهي ته اتان جي ماڻهن ۽ حڪمرانن ۾ civic sense آهي، نظر اها ڳالهه ڪري، ڄڻ اهو پيغام ڏنو هجي، ته “اي شڪارپور واسي! پنهنجي شهر جو خيال ڪيو!”

نظر شڪارپور جو هيو، هن محنت ڪئي، هن دنيا ڏٺي، هو هليو ويو، زندگيءَ هن سان بيوفائي ڪئي، هن جو روشن ڪيريئر شڪارپور ۽ سنڌ جي نوجوانن لاءِ هڪ وڏو پيغام آهي، پر جنهن عمر ۾ هو گذاري ويو، اها هن جي وڃڻ جي وستا نه هئي، هو سڀني کي روئڻهارڪو ڪري ويو آهي، پر ڏسڻو اهو آهي ته هو ڇڏي ڇا ويو آهي، هو کلڻو ماڻهو سڀن لاءِ هڪ ئي پيغام ڇڏي ويو آهي، ته پنهنجي ڪيريئر تي ڌيان ڏيو، پاڻ کي سڃاڻو، اوهان سڀني ۾ صلاحيتون آهن، انهن کي اجاڳر ڪيو، هو يونيورسٽي آف سنڌ جي ايلسا قاضي ڪيمپس جي Department of Testing, Guidance & Research جي شعبي ۾ اسسٽنت پروفيسر هيو، هن جگر جي جاءِ ڪو ڀري نه سگهندو، نظر، جو سمورو ڪيريئر ڪاميابين سان ڀريل آهي، هن جي ڪاميابي هن جي محبت ۽ محبت جي ڪري هئي، هن جا ڀاڳ ويا کلندا، هن کي رستا ويا ملندا، پر خبر ناهي، هن کي ننڍي وهيءَ ۾ڪنهنجي جي نظر لڳي ۽ اسان سڀني کي وڇوڙي جو ڌڪ هڻي هميشه لاءِ هليو ويو.

memonhisam@yahoo.co.uk

___________________________

هي آرٽيڪل 3 فيبروري2012 تي روزاني عبرت اخبار ۾ شايع ٿيو، هيٺين لنڪ آهي:

www.dailyibrat.com/Article_Columns/friday5.html